Turistická trasa

Grupa wraz z przewodnikiem po minięciu śluzy wejściowej udaje się nad Wielką Szczelinę. Nad głowami możemy zobaczyć tzw. strop wodny - został on wyżłobiony przez przepływającą tędy niegdyś pod wysokim ciśnieniem wodę. W dole widzimy wejście do dolnego piętra jaskini (około 12 m w dół). Możemy stąd zobaczyć wejście do Starych Partii Wrocławskich -odkrytych na samym początku eksploracji jaskini przez naukowców z Wrocławia (stąd nazwa). Partie te biegną pod pawilonem wejściowym. Oraz ciasne wejście zwane "szufladą" prowadzące do tzw. Nowych Dolnych Partii odkrytych w styczniu 1972 roku przez grupę miejscowych grotołazów.

Przechodzimy dalej aż do Salki przy Progu Ryżowym (tzw. Próg Ryżowy o wysokości ok. 2 m, zasłaniał niegdyś wejście do dalszych części jaskini, został więc usunięty na potrzeby trasy turystycznej). Nad nią znajduje się Salka Nietoperzy (mieszka ich w jaskini około 200 osobników - 6 gatunków) Zamieszkują głównie Dolne Piętra jaskini ale i często spotykamy je na trasie turystycznej. Takie spotkanie zawsze budzi emocje, turyści reagują bardzo różnie, na szczęście nietoperze zachowują spokój i sprytnie omijają wszelkie przeszkody. Salka przy Progu Ryżowym jest najwyżej położonym miejscem w środkowych partiach jaskini.

Schodami dotrzemy do najniżej położonego miejsca w tychże partiach, do Sali Lwa Jaskiniowego. Znaleziono tu prawie kompletną czaszkę lwa jaskiniowego (była to forma pośrednia pomiędzy dzisiejszym lwem a tygrysem, nie miał grzywy za to jego ciało było pokryte gęstą dłuższą sierścią był większy i bardziej masywny od dzisiejszego lwa afrykańskiego). Możemy tu zobaczyć stanowisko paleontologiczne i nieoczyszczone jeszcze kości zwierząt plejstoceńskich. Do 3 grudnia 1967 r. jaskinia była znana tylko do tego miejsca. Musimy sobie uświadomić, że znajdujmy się pod stropem o wiele większej sali wypełnionej prawie pod strop osadami jaskiniowymi, na których zbudowano naszą trasę turystyczną.

Kolejna atrakcja to Sala ze szkieletem niedźwiedzia jaskiniowego. Znajduje się tu też przekrój namuliska. Jest to materiał gruzowo-ilasty z dużą ilością materiału kostnego zwierząt plejstoceńskich. Namuliska bywają też nazywane Cmentarzyskami Zwierząt Plejstoceńskich. Tutaj możemy z bliska przyjrzeć się szkieletowi naszego bohatera - niedźwiedzia jaskiniowego. Niedźwiedź jaskiniowy był największym niedźwiedziem jaki kiedykolwiek żył na naszej planecie. Wielkością przewyższał dzisiejsze niedźwiedzie Gryzli. Dorosłe osobniki osiągały wagę do 900 kg. Był wyspecjalizowanym drapieżnikiem a ok. 90% jego pożywienia stanowił pokarm roślinny. Niedźwiedzie jaskiniowe zamieszkiwały strefy przyotworowe jaskini gdzie miały w miarę jasno i sucho. Tak jak dzisiejsze niedźwiedzie zapadały w sen zimowy - często w jaskini. Tu też na świat przychodziły młode. Rodziły się w trudnym okresie zimy, co wpływało na zmniejszenie populacji. Niedźwiedzie jaskiniowe wyginęły jako pierwsze wielkie drapieżniki epoki lodowcowej ok. 28 tys. lat temu.

W tym miejscu możemy przez chwilę poczuć się jak pierwsi odkrywcy. Wąski oświetlony korytarz przekopany w namulisku pod stropem to właśnie Korytarz Odkrywców. Nim poruszali się piersi odkrywcy tej części jaskini i dotarli do najpiękniejszych części środkowego piętra jaskini - Sali Pałacowej. Labiryntem dojdziemy do miejsca zwanego Biwakiem (tu mieli bazę pierwsi odkrywcy tej części jaskini). Po prawej stronie widzimy Korytarz Człowieka Pierwotnego, który będzie jeszcze lepiej widoczny w dalszym etapie zwiedzania. Po lewej stronie przyciąga wzrok Korytarz Mis Martwicowych.

Jaskinia Niedźwiedzia jest jedną z nielicznych, w której misy zachowały się tak dobrze. Na ich dnie tworzą się różne formy kalcytowe, przypominające kwiaty, kalafiory, czy nawet perły.

Przechodzimy dalej sztucznie wykutym w marmurze korytarzem. W tym miejscu mamy okazję dokładnie przyjrzeć się skale jakiej jaskinia powstała. Są to marmury tzw. Serii Strońskiej o wdzięcznej nazwie Biała Marianna. Od dawnej właścicielki tych terenów w XIX w. Królewny niderlandzkiej Marianny Orańskiej. Okolice Stronia Śląskiego były znanym zagłębiem tego pożądanego dawniej surowca. Tylko w tym miejscu można podtykać ścian jaskini. Świeży biały kolor sprawia, że niektórzy nawet liżą ściany w tym miejscu.

Wchodzimy do Korytarza Stalaktytowego. Przed nami zupełnie inne oblicze Jaskini Niedźwiedziej, tu zaczyna się część obfitująca w nacieki kalcytowi. Znajdują się tu wspaniałe stalaktyty, na których końcach możemy zobaczyć kropelki wody, jest to znak, że jaskinia wciąż żyje, a spływająca woda ciągle osadza kalcyt, tworząc fantazyjne kształty. Oprócz klasycznych stalagmitów, stalaktytów, polew kalcytowych możemy zobaczyć nacieki w kształcie: Mikołaja z workiem prezentów na plecach, Sowę, Pieczoną gęś, Słonia i co tylko podpowie nam wyobraźnia.

Kolejnym etapem jest Sala Pałacowa nazwana tak od pięknych form naciekowych, które pierwszym odkrywcom skojarzyły się z przepychem pałacu.
Na chwilę udamy się jeszcze w bok na platformę widokową w Zaułku Kaskad. Możemy tu zobaczyć fragmenty górnego piętra jaskini, a także przypominającą zamarznięty wodospad wspaniałą 8 metrową kaskadę. Pod nami w dolnym piętrze w Kominie Maurycego znajduje się jeszcze większa, sięgająca wysokością 10 piętrowego budynku.

Wracamy do Sali Pałacowej, tu naszym oczom ukazuje się oryginalny stalagmit zwany Lichtarzem, który ze swymi kolczastymi wyrostkami przypomina świecznik oblany kapiącym woskiem. W Czerwonym jeziorku odbijają się zabarwione tlenkiem żelaza ściany jaskini. Na górze widzimy Wielką Draperię kształtem przypominającą upięte zasłony natomiast dzieciom kojarzy się z wielkimi chipsami. Dookoła widzimy mnóstwo bajkowych form (np. stalaktyt nazwany przekornie Językiem Teściowej czy oryginalny stalagmit - Pierś Afrodyty). Obok w misach martwicowych "zakwitają" jedyne w swoim rodzaju kalcytowe kwiaty. Niektóre formy nacieków układają się na kształt dalekowschodnich pagód, inne w kształty pól ryżowych, widzianych z lotu ptaka. W Zaułku Pagodowym ściany przyozdabiają kalcytowi "budowle" na kształt dalekowschodnich pagod i apetycznie wyglądająca polewa czekoladowa (niestety z kalcytu).

W Sali Pałacowej, od niedawna, turyści mogą podziwiać spektakl światła i dźwięku.

Na końcu Sali Pałacowej dochodzimy do Zaułka Heliktytowego, możemy tu podziwiać wspaniale powykręcane nacieki zwane heliktytami. Dalej zobaczymy różnokolorowe polewy, zawdzięczające swe barwy domieszkom metali (żelaza, manganu i in.). W jednej z nich można dostrzec zatopionego w polewie kalcytowej nietoperza.

Przy wejściu do Korytarza Wodnego widzimy jeszcze delikatne nacieki wełniste i wapienne mleczko. Korytarz ten był niegdyś zalany mniej więcej do połowy wodą, teraz osuszony stanowi przejście do dalszej części jaskini.

Po przejściu sztucznie wykutego odcinka docieramy do szczeliny, w której znajduje się jedna z większych ciekawostek jaskini. To zaklinowany szkielet niedźwiedzia jaskiniowego. Dokładnie nie wiadomo skąd w tym miejscu wzięły się kości. Ciało niedźwiadka mogło zostać przetransportowane przez wodę i wciśnięte w szczelinę, na którą natrafiono przypadkowo przekuwając drugi korytarz w kierunku wyjścia.

W dalszej części widać znów Korytarz Człowieka Pierwotnego -nie znaleziono tam do dzisiaj śladów człowieka. Pierwsi odkrywcy po wejściu w ten obszerny i suchy korytarz dostrzegli na jego dnie kamienne kręgi. Pierwsze skojarzenie związane było ze śladami ognisk dawnego człowieka. Tym razem natura spłatała naukowcom małego figla. Szybko wyjaśniło się, że to zjawisko gleb strukturalnych tworzących się w klimacie subarktycznym.

Wyjście zamyka śluza termiczna, której zadaniem jest podobnie, jak w przypadku śluzy wejściowej, ochrona unikalnego mikroklimatu jaskini. Czas przejścia trasy wynosi ok. 40-45 minut.